Kỷ niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam - nhớ lại lời dạy của Bác Hồ đối với người giáo viên

Quả đúng như vậy, nghề dạy học là một nghề hết sức đặc biệt không giống như những ngành nghề khác – đó là nghề trồng người và sản phẩm của nghề dạy học chính là con người. Và nếu người kĩ sư vui mừng nhìn thấy cây cầu của  mình vừa mới xây xong, người nông dân mỉm cười nhìn đồng lúa của mình mới trồng thì người giáo viên vui sướng nhìn thấy học sinh của mình trưởng thành lớn lên. Giáo viên là những người được đào tạo để giáo dục con người. Giáo dục để học sinh trở thành những người có đủ Trí - Đức - Thể - Mỹ. Chính vì vậy, nghề giáo xứng đáng được coi trọng. Tôn vinh người thầy đã trở thành đạo lý, thành tình cảm tự nhiên của mỗi người chúng ta.
Nước ta có truyền thống “tôn sư trọng đạo” được hun đúc từ “đạo làm người” đã tạo thành dòng chảy không ngừng bồi đắp, nuôi dưỡng tâm hồn dù có gặp phong ba bão táp, nhưng mãi mãi giữ nguyên giá trị. Vì vậy, ngày Nhà giáo Việt Nam (hay ngày Hiến chương Nhà giáo Việt Nam) được tổ chức hằng năm vào ngày 20/11 không chỉ là dịp để Ngành Giáo dục tôn vinh những người hoạt động trong ngành, học trò thể hiện lòng thành kính “tôn sư trọng đạo” mà còn là dịp để xã hội tôn kính, tri ân những người đã, đang gắn bó với nghề dạy học. Đó là việc làm cần thiết không những phù hợp với tinh thần của “ Bản hiến chương các nhà giáo” do Liên hiệp các Công đoàn giáo dục Quốc tế xây dựng và thông qua tại Hội nghị Quốc tế các nhà giáo ở Vacxava năm 1946, mà còn phù hợp với truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt nam - một dân tộc có hàng nghìn năm Văn hiến và truyền thống hiếu học “Tôn sư, trọng đạo”. Kế thừa truyền thống hiếu học đó của dân tộc ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh dành tình cảm, sự trân trọng đối với nghề dạy học. Kỷ niệm ngày 20-11 là dịp để chúng ta cùng nhau nhớ về những lời dạy, tình cảm, tư tưởng của Bác, những mong mỏi của Bác đối với đội ngũ giáo viên của cả nước. Mỗi lời Bác để lại đều trở thành động lực to lớn để lớp lớp giáo viên quyết tâm giành thắng lợi, sự nghiệp giáo dục có những bước phát triển mới theo tư tưởng và triết lý về giáo dục đậm chất nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.     
 Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao vị trí, vai trò của các thầy giáo, cô giáo đối với xã hội. Người từng nhấn mạnh: “nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục… Không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế văn hóa”[1]; Điều đó, vừa khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của nghề đặc biệt “dạy chữ, dạy người”, vừa nói lên trọng trách mà xã hội đặt trọn niềm tin lên vai nhà giáo. Phát biểu tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (10-1964), Người nói: “Còn gì vẻ vang hơn nghề đào tạo những thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Người thầy giáo tốt, người thầy giáo xứng đáng là người thầy vẻ vang nhất, dù tên tuổi không đăng trên báo, không được thưởng huân chương. Song những người thầy giáo tốt là những người anh hùng vô danh… Vì vậy nghề thầy giáo rất quan trọng, rất vẻ vang. Ai có ý kiến không đúng về nghề thầy giáo thì phải sửa chữa”[2]. 
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự nghiệp giáo dục - đào tạo là sự nghiệp chung của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội nhưng người trực tiếp và quyết định chính là đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Bởi vì trong nền giáo dục cách mạng, người giáo viên có nhiệm vụ nặng nề và vẻ vang là đào tạo cán bộ cho nước nhà, là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hoá; có trách nhiệm truyền bá cho thế hệ trẻ lý tưởng đạo đức chân chính, hệ thống các giá trị, tinh hoa văn hoá của dân tộc và nhân loại; bồi dưỡng cho họ những phẩm chất cao quý và năng lực sáng tạo phù hợp với sự phát triển và tiến bộ xã hội. Để làm tròn sứ mệnh vẻ vang đó, đòi hỏi người giáo viên phải có đức và có tài. Đức của nhà giáo là tư cách, tình yêu thương, trách nhiệm đối với nghề, với học sinh; còn Tài là sự am hiểu, vốn tri thức, vốn kinh nghiệm thực tiễn…
   Khi nói về đạo đức nhà giáo, Hồ Chí Minh nêu lên những phẩm chất rất cơ bản, đó là: hết lòng phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân; thương yêu học trò và yêu nghề; yêu lao động và quý trọng người lao động chân tay; có tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Đạo đức nhà giáo hay đạo đức nghề dạy học theo tư tưởng của Bác, có thể được hiểu là những quy tắc, chuẩn mực quy định thái độ, hành vi ứng xử của nhà giáo trong đời sống và đạo đức nhà giáo có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục - đào tạo. Người căn dặn: “Thầy cũng như trò, cán bộ cũng như nhân viên phải thật thà yêu nghề của mình”. Bên cạnh đó, theo Hồ Chí Minh, đạo đức nhà giáo yêu nghề, yêu trường thôi chưa đủ mà còn phải yêu chủ nghĩa xã hội bởi đó là mục tiêu mà dân tộc đang hướng tới. 
    Về trí tuệ và tài năng, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, một nhà giáo giỏi không đòi hỏi phải tinh thông tất cả mọi lĩnh vực, hiểu hết tri thức của nhân loại, nhưng do yêu cầu của nghề nghiệp nên nhà giáo phải không ngừng trau dồi kiến thức, đặc biệt phải thành thạo lĩnh vực chuyên môn của mình, đáp ứng ngày càng tốt hơn sự nghiệp giáo dục - đào tạo; hoàn toàn không được bằng lòng với kiến thức đã có, thường xuyên tích luỹ kiến thức, tự học, tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, phương pháp sư phạm để thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Người nói: “Giáo viên cũng phải tiến bộ cho kịp thời đại thì mới làm được nhiệm vụ, chớ tự mãn cho mình giỏi rồi thì dừng lại mà dừng lại là lùi bước, là lạc hậu, tự đào thải mình trước”[3]. Từ đó, Người khuyên mọi người thực hiện theo lời dạy của Lênin “Học, học nữa, học mãi” và lấy phương châm “học không biết chán, dạy không biết mỏi” của Khổng Tử để thực hành trong công việc. Bên cạnh yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ, Bác còn lưu ý giáo viên phải coi trọng học tập chính trị để củng cố đạo đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao hiểu biết chính trị để hoàn thành tốt trọng trách “trồng người”. 
    Ngoài đức và tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn rất quan tâm đến phương pháp nêu gương của giáo viên, bởi: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn 100 bài diễn văn tuyên truyền”, do đó tấm gương nhà giáo có tác dụng giáo dục học sinh rất lớn. Người nói: “Giáo dục được người thầy giáo, được cả một thế hệ”, thầy tốt thì ảnh hưởng tốt, thầy xấu thì ảnh hưởng xấu; một tấm gương sáng của người thầy sẽ có cả một thế hệ noi theo, ngược lại một hành vi xấu của người thầy có thể làm tổn thương, làm mất niềm tin cả một lớp người. Người thường dặn dò: các thầy, cô giáo không được đánh mất phẩm chất của mình, dù hoàn cảnh nào cũng phải là tấm gương cho học sinh noi theo, tránh thái độ thờ ơ đối với xã hội, xa rời đời sống thực tế, lười biếng trong học tập và nâng cao trình độ; thái độ kèn cựa địa vị, xem nhẹ công việc của mình, thiếu tinh thần xây dựng tập thể,...
Bên cạnh đó, theo Người, phương pháp giáo dục là học gắn với hành, thực tiễn gắn với lý thuyết, lý luận và phù hợp với yêu cầu sự phát triển xã hội, do đó ở từng cấp học, người thầy giáo phải có phương pháp dạy học phù hợp với chương trình, nội dung và tâm lý học sinh. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ ra những nội dung cơ bản và cách thức giáo dục ở từng bậc học, từ mẫu giáo lên đại học để các thầy cô giáo, cán bộ quản lý giáo dục liên hệ với công việc của mình.
Làm mẫu giáo tức là thay mẹ dạy trẻ. Muốn làm được thế thì trước hết phải yêu trẻ. Các cháu nhỏ hay quấy phải bền bỉ chịu khó mới dạy được các cháu. Dạy trẻ như trồng cây non. Trồng cây non được tốt thì sau này càng lên tốt. Dạy trẻ nhỏ tốt thì sau này các cháu thành người tốt.
Tiểu học cần giáo dục các cháu thiếu nhi yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, trọng của công. Cách dạy phải nhẹ nhàng và vui vẻ, chớ gò ép vào khuôn khổ của người lớn, phải đặc biệt chú ý giữ gìn sức khỏe của các cháu.
Trung học phải đảm bảo cho học trò những tri thức phổ thông chắc chắn thiết thực, thích hợp với nhu cầu và tiền đồ xây dựng nước nhà, bỏ những phần mà không cần thiết cho cuộc sống thực tế.
Ðại học thì phải kết hợp lý luận khoa học với thực hành, ra sức học tập lý luận và khoa học tiên tiến của các nước bạn, kết hợp với thực tiễn của nước ta, để thiết thực giúp ích cho cuộc sống, xây dựng nước nhà.
Những lời chỉ dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh có ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với sự nghiệp đổi mới giáo dục hiện nay. Nhất là về xây dựng đội ngũ giáo viên và phương pháp dạy học.
Trong bức thư cuối cùng Bác gửi cho ngành Giáo dục, ngày 15-10-1968, Bác Hồ đã nhấn mạnh lại lời căn dặn thầy, cô giáo, công nhân viên, học sinh, sinh viên 3 điểm sau: Thứ nhất, thầy và trò phải luôn luôn nâng cao tinh thần yêu Tổ quốc, yêu chủ nghĩa xã hội, tǎng cường tình cảm cách mạng đối với công nông, tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, triệt để tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sẵn sàng nhận bất kỳ nhiệm vụ nào mà Đảng và nhân dân giao cho, luôn luôn cố gắng cho xứng đáng với đồng bào miền Nam anh hùng;
Thứ hai, dù khó khǎn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt. Trên nền tảng giáo dục chính trị và lãnh đạo tư tuởng tốt, phải phấn đấu nâng cao chất lượng vǎn hoá và chuyên môn nhằm thiết thực giải quyết các vấn đề do cách mạng nước ta đề ra và trong một thời gian không xa, đạt những đỉnh cao của khoa học và kỹ thuật;
Thứ ba, các cô các chú, các cháu phải cùng nhau tổ chức và quản lý đời sống vật chất và tinh thần ở các trường học ngày một tốt hơn, tǎng cường bảo đảm sức khoẻ và an toàn. Đề cao sứ mệnh của thầy cô giáo, trong thư Bác viết: “Nhiệm vụ của cô giáo, thầy giáo là rất quan trọng và rất vẻ vang”.
Thấm nhuần lời dạy của Bác về nghề dạy học, người thầy giáo cần phải làm gì để xứng đáng với danh xưng đó?
Thứ nhất, mỗi giáo viên phải nhận thức được vị trí, vai trò của mình trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Trên cơ sở đó, tự bản thân mỗi giáo viên rèn luyện, tu dưỡng để trở thành người thầy tốt.
Thứ hai, thấm nhuần tư tưởng của Người: “Giáo dục phải tạo ra được những người lao động mới” là người vừa có tài vừa có những phẩm chất cách mạng, lòng yêu nước, có đạo đức trong sáng, có chí khí hăng hái vươn lên, không sợ hy sinh gian khổ, dũng cảm, khiêm tốn, thật thà, cần cù, tiết kiệm, giản dị và sức khỏe để sẵn sàng đi xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh.
Thứ ba, là rèn luyện tài, phải không ngừng học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Làm theo lời dạy của Bác ở nhà trường cần khuyến khích việc tự học và học lẫn nhau của giáo viên, nhân viên. Xác định học không chỉ để lấy bằng, chứng nhận ở một cấp nào đó mà phải thực sự tích tụ kiến thức, học để truyền thụ, để đào tạo thành những con người mới có năng lực, có phẩm chất để xây dựng đất nước. Muốn có kiến thức thực tiễn phải đi xâm nhập thực tế, phải nghiên cứu nhiều sách, tài liệu viết về thực tế…
Thứ tư, là rèn luyện đức, Bác từng nói: “Có tài mà không có đức thì vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Người thầy cần có thái độ, tác phong, ngôn ngữ ứng xử chuẩn mực khi thực hiện giảng dạy và trong lối sống của mình. Người thầy cần phải có cái tâm trong sáng, thể hiện ở đạo đức và hành vi hết lòng vì học sinh, tận tâm dạy bảo học sinh, luôn tìm tòi, sáng tạo để tìm ra cách dạy hay nhất...
Thứ năm, là rèn luyện tâm, người thầy phải có tâm huyết với nghề. Nghề giáo là nghề cao quý nhất trong mọi nghề cao quý! Tâm yêu nghề thể hiện ngay trong bài giảng của mình, trong từng trang giáo án mà người thầy hàng ngày bổ sung kiến thức. Tâm huyết với nghề còn được đánh dấu và ghi nhận bằng sự sáng tạo của người giáo viên trong sự nghiệp “trồng người”. Câu khẩu hiệu “Tất cả vì học sinh thân yêu” làm kim chỉ nam hành động đối với những người làm công tác giáo dục, đào tạo.
Bản thân là một giáo viên của Trường Trung cấp Luật Đồng Hới, tôi luôn nhận thức sâu sắc những quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng, rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân trong công tác giảng dạy. Tôi luôn ghi nhớ điều Bác căn dặn về nghề dạy học. Lời dạy của Bác luôn là phương hướng hành động, là kim chỉ nam để tôi hoàn thành tốt công việc của mình.
Muốn được như vậy, mỗi nhà giáo chúng ta cần thường xuyên rèn luyện đạo đức, năng lực tự học và sáng tạo theo gương Bác sẽ là bước đột phá, góp phần xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong sạch và vững mạnh, tạo động lực thúc đẩy đổi mới mạnh mẽ sự nghiệp giáo dục-đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong giai đoạn mới.
Tuy chỉ mới thành lập được 5 năm (25/5/2012 – 25/5/2017), Trường Trung cấp Luật Đồng Hới đã đạt được nhiều kết quả, nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp một phần vào sự phát triển của sự nghiệp giáo dục và đào tạo. Từ những nền móng đầu tiên cho đến ngày hôm nay, đã ghi nhận dấu ấn vai trò và công lao của đội ngũ giáo viên trẻ nhưng tâm huyết với nghề, yêu trường, yêu học sinh. Trường Trung cấp Luật Đồng Hới đang đứng những cơ hội và thách thức đòi hỏi hơn ai hết mỗi giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục cần thấm nhuần sâu sắc hơn nữa tư tưởng của Bác Hồ kính yêu về nghề dạy học; từ đó vận dụng sáng tạo và tổ chức tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức của Người, qua đó vượt qua những thách thức, đón đầu cơ hội để chuyển mình vươn lên.