Phương pháp hoạt động nhóm hiệu quả trong giờ học tiếng Anh

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1.  Lý do chọn đề tài: 
Hoạt động nhóm là yêu cầu rất cần thiết trong đổi mới phương pháp giáo dục trong nhà trường hiện nay, đặc biệt đối với môn tiếng Anh. Với mỗi giáo viên có những cách thức tổ chức khác nhau tùy theo từng mục đích, yêu cầu, đối tượng học sinh và lượng kiến thức cần truyền đạt trong mỗi bài giảng. Tuy nhiên để hoạt động nhóm có hiệu quả chúng ta cần thống nhất một số phương pháp chung sao cho dễ thực hiện, đáp ứng được trong mọi điều kiện, hoàn cảnh nhằm đem lại kết quả cao nhất cho mọi tiết dạy trên lớp của chúng ta mà tất cả mọi giáo viên đều có thể thực hiện được một cách dễ dàng.
Với bản thân tôi là một giáo viên đang trực tiếp giảng dạy bộ môn tiếng Anh ,  ngoài những hình thức tổ chức lớp học tích cực tôi tiếp thu được từ các buổi tập huấn, tham dự các tiết dạy giáo viên giỏi, các tiết thao giảng và bản thân trải nghiệm trong quá trình giảng dạy, học hỏi, tham khảo đồng nghiệp tôi nhận thấy thông qua hoạt động làm việc theo nhóm dưới hình thức thi đua, giáo viên có thể khơi dậy và khai thác khả năng học tập tích cực chủ động ở học sinh, học sinh tự bộc lộ mình, tự học tập lẫn nhau, tự chiếm lĩnh kiến thức mới thông qua cách làm việc chung nhóm và làm sao để tiết học trở nên nhẹ nhàng, tự nhiên sinh động, học sinh có cảm giác như được vui chơi giữa giờ học ngay trên lớp.
Từ ý nghĩ trên tôi đã tìm tòi và thực nghiệm trên lớp dạy của mình và nhận được kết quả như mong muốn. Thực tế hoạt động nhóm không phải là đề tài mới nhưng việc áp dụng hoạt động nhóm của giáo viên trong các tổ chuyên môn trường tôi nói riêng và nhiều giáo viên khác nói chung còn nhiều hạn chế, nhiều giáo viên e ngại mất thời gian, số khác lại chưa biết cách tổ chức hoạt động nhóm sao cho hiệu quả. Chính vì vậy, tôi mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm của mình về “ Phương pháp hoạt động nhóm hiệu quả trong giờ học tiếng Anh ” cụ thể của bản thân đã thực hiện khi giảng dạy để đồng nghiệp tham khảo.
1.2. Phạm vi áp dụng đề tài
 Đề tài này được áp dụng cho các giáo viên  dạy môn tiếng Anh khối CĐN với mục đích nâng cao chất lượng việc thảo luận nhóm của học sinh, giúp học sinh tự rèn luyện khả năng đóng góp, xây dựng bài, và phát huy tính tự chủ, chủ động trong việc lĩnh hội kiến thức mới một cách nhanh nhất. Đồng thời giúp học sinh có khả năng mạnh dạn đưa ra những quan điểm của mình trước lớp từ đó học sinh càng tự chủ hơn trong học tập.
- Giúp giáo viên có thể ứng dụng, chế biến từ một cách thức chung thành phương pháp riêng của từng cá nhân để áp dụng cho mọi tiết dạy trên lớp và từng bước nâng cao chất lượng giảng dạy của bộ môn Anh văn trong khối CĐN.
2. NỘI DUNG
2.1. Thực trạng
*Thuận lợi:
- Đa số HS có khả năng suy luận lô gích rất tốt, các em có khả năng mạnh dạn, tự tin trình bày quan điểm của mình trước đông người.
- Khả năng tự học, tự tìm kiếm thông tin của HS khá cao, tuy nhiên chưa có điều kiện thể hiện.
- Giáo viên đều nhiệt tình, muốn tìm tòi, sáng tạo trong đổi mới phương pháp, nhằm tìm ra cách truyền đạt tốt nhất cho bài giảng.
- Công nghệ thông tin, và trang thiết bị giáo dục đều được trang bị đầy đủ cho các trường nên việc soạn giảng rất dễ dàng và nhanh chóng.
*Khó khăn:
- Số lượng HS ở các khối lớp cao so với yêu cầu thực tế.
- Một số không nhỏ HS yếu kém, thụ động trong hoạt động học tập.
- HS chưa quen với cách hoạt động nhóm mà chỉ ỷ lại cho HS khác làm. Đa số HS có tư tưởng ngại nói trước đám đông, ngại phát âm vì sợ sai, xấu hổ với bạn bè.
- Một số giáo viên chưa thực sự chú trọng đến vấn đề hoạt động tổ nhóm.
- GV chưa khích lệ, phát huy tính tích cực của những HS có khả năng trong lớp một cách kịp thời.
- Các câu hỏi yêu cầu của GV chưa đòi hỏi HS phải đầu tư, suy nghĩ mà GV thường lấy ngay những câu hỏi trong sách giáo khoa hoặc những câu hỏi quá dễ có nội dung trong sách làm đề tài hoạt động nhóm. Hoặc đôi khi, những câu hỏi của giáo viên quá vụn vặt vì nghĩ rằng câu hỏi khó thì các em không trả lời được.
- Hoạt động nhóm thường chỉ được thực hiện trong các tiết hội giảng, thanh tra nên thường cho sẵn các em đáp án, từ đó các em không cần phải suy nghĩ, tranh luận gì cả
- Việc chia nhóm, phân công nhóm chưa làm tốt, có những em không biết mình phải làm gì và làm như thế nào, chỉ biết xúm vào nhóm để "nhìn".
- Thời gian cho hoạt động nhóm quá ít vì GV sợ "cháy giáo án"
- Chưa có kiểm tra, chỉnh sửa, khen ngợi động viên kịp thời cho nhóm hoạt động tốt. Chưa có những thành viên tích cực được huấn luyện trở thành những trợ giảng cho giáo viên.
- Lượng kiến thức cần truyền tải trong một bài giảng bộ môn tiếng Anh quá nhiều và quá dài do đó thường không đủ thời gian cho các hoạt động nhóm.
2.2. Các giải pháp:
   Qua quá trình giảng dạy bộ môn Anh văn tại trường tôi được phân công phụ trách chuyên môn bộ môn Tiếng Anh, thường xuyên tham gia qua các buổi sinh hoạt chuyên môn và qua các tiết dự giờ đồng nghiệp, tôi mạnh dạn trình bày những quan điểm của mình về phương pháp hoạt động nhóm trong một tiết dạy môn Tiếng Anh.
2.2.1. Với giáo viên:
a. Khâu chuẩn bị:
- Trước hết cần nghiên cứu thật kỹ nội dung cần truyền đạt trong bài giảng. Xác định rõ trọng tâm của bài nhằm có sự phân bố thời gian hợp lý nhất cho từng tiểu mục. Tận dụng hết công năng của các thiết bị dạy học hiện đại.
- Lập dàn ý những ý tưởng về tiến trình tiết dạy thật cụ thể nhằm khai thác hết nội dung của bài.
- Xác định rõ nội dung nào cần thiết cho hoạt động nhóm, nội dung nào không thật cần thiết. Tránh việc dành quá nhiều thời gian cho hoạt động nhóm hoặc bỏ quên những trọng tâm cần thiết cho hoạt động này.
- Nghiên cứu tìm ra những câu hỏi thật sự cô động, súc tích, có khả năng phát huy tính tư duy, sáng tạo của học sinh. Tránh những câu hỏi dài dòng và những câu hỏi học sinh có thể đọc câu trả lời trong sách giáo khoa.
- Chuẩn bị phiếu học tập hoặc các câu hỏi yêu cầu học sinh thảo luận để phát cho các nhóm vào lúc cần thiết.
- Việc phân nhóm cũng hết sức quan trọng. Cần có sự phân chia nhóm cụ thể từ đầu năm học, mỗi nhóm không nên quá đông hoặc quá ít (phù hợp nhất là nhóm 4 - 6 học sinh). Tuỳ thuộc vào mục đích sư phạm và yêu cầu của vấn đề học tập mà ta có nhiều cách chia nhóm. Khi thành lập nhóm học tập tại lớp, cần lưu ý: Nhịp điệu làm việc của các thành viên trong nhóm; Trình độ học lực của các cá nhân trong nhóm; Mối quan hệ giữa học sinh với nhau. Mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng chỉ huy. Mỗi tổ hoặc mỗi dãy bàn có 1 học sinh giỏi làm trợ giảng đi kiểm tra các nhóm và cố vấn cho các nhóm hoàn thành việc được phân công đúng thời gian quy định.
b. Tổ chức hoạt động nhóm.
- Yêu cầu số lần hoạt động nhóm chỉ nên từ 2 đến 3 lần cho một tiết dạy, nhiều quá dễ nhàm chán, ít quá tiết dạy sẽ trầm, không sôi động.
- Mỗi lần yêu cầu HS hoạt động nhóm GV cần nêu câu hỏi thật rõ ràng, mạch lạc, tránh để HS hiểu lầm ý GV hoặc không hiểu hết nội dung GV yêu cầu. Đặc biệt với môn tiếng Anh, học sinh đa phần không hiểu hết nội dung giáo viên yêu cầu vì thông thường GV sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh vì thế việc đảm bảo học sinh nắm rõ yêu cầu là rất quan trọng. Giao việc cho nhóm nhiệm vụ thật cụ thể để thực hiện bằng lời, bằng phiếu học tập giao việc, bằng viết trên bảng ... Nếu các thành viên trong nhóm phải giải quyết những vấn đề khác nhau thì giáo viên cần định rõ nhiệm vụ cho từng thành viên từ đầu. GV chỉ đóng vai trò là người hỗ trợ, giúp đỡ cho hoạt động các nhóm và đánh giá, khen thưởng sự nỗ lực của tập thể nhóm. Cần chú ý trình độ và năng lực của các thành viên trong mỗi nhóm khi giao việc.
- Ra những quy tắc nhóm để giúp nhóm làm việc tốt:
+ Các thành viên trong nhóm đều có lượt được nói, cần tạo điều kiện để HS phát biểu hết các loại ý kiến khác nhau, đặc biệt ưu tiên các HS yếu kém phát biểu trước. Phải có sự phân công, các thành viên trong nhóm đều có nhiệm vụ, trách nhiệm giải quyết các vấn đề học tập của nhóm.
+ Hãy ủng hộ và giúp nhau bổ sung các chi tiết.
+ Không cười nhạo điều bạn khác trình bày.
+ Hãy suy nghĩ trước khi đặt câu hỏi.
+ Các thành viên trong nhóm phải giải đáp các vấn đề học tập cho nhau trước khi trao đổi với giáo viên.
- Có sự chuẩn bị trước cho những tình huống sư phạm có thể xảy ra ngoài yêu cầu của bài nhằm không bị động trước tư duy của HS.
- Yêu cầu những "trợ giảng" đứng lên làm việc sau một thời gian nhất định nào đó. Kiểm tra nhanh những nhóm yếu để có những gợi ý kịp thời hoặc giúp HS có định hướng đúng theo nội dung cần thảo luận.
- Yêu cầu những "trợ giảng" báo cáo nhanh kết quả hoạt động nhóm của những nhóm còn lại.
- Đánh giá quá trình và kết quả hoạt động nhóm là việc quan trọng, GV cần theo dõi hành vi hợp tác của các nhóm:
+ Quan sát HS làm việc trong các nhóm.
+ Đánh giá sự tiến bộ của nhóm trên cơ sở thu thập những thông tin về sự tiến bộ của mỗi thành viên trong nhóm, qua kết quả báo cáo của nhóm, kết quả học tập chung của cả nhóm.
+ Đưa ra những phản hồi nhanh chóng, tích cực với học sinh và nhận thức được những khó khăn cản trở việc học tập nhóm, dựa vào các biểu hiện: không chú ý, có ý chống đối hoặc các câu hỏi chệch hướng .... Cuối cùng, cho điểm thưởng hoặc điểm phạt các cá nhân, các nhóm có biểu hiện tốt hay không tốt.
* Với học sinh:
a. Khâu chuẩn bị:
+ Cần có sự chuẩn bị thật kỹ theo yêu cầu của giáo viên từ tiết trước. Học sinh có thể tự tìm tòi, sưu tầm thêm kiến thức từ các nguồn ngoài sách giáo khoa phục vụ cho bài học.
b. Quá trình thảo luận trên lớp:
+ Tuyệt đối phục tùng sự chỉ huy của nhóm trưởng.
+ Phải có ý thức học tập cao, không ỷ lại cho người khác hoặc tránh thảo luận đi quá xa yêu cầu của bài.
+ Không thảo luận quá lớn tiếng để tránh làm ồn, ảnh hưởng tới nhóm khác.
* Quy trình tổ chức hoạt động nhóm (bao gồm 4 bước cơ bản):

Các bước	Giáo viên (GV)	Học sinh (HS)
Bước 1	- Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức. Đảm bảo HS hiểu được yêu cầu bằng tiếng Việt. - Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm - Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm	- Nhận xét, phát hiện vấn đề   - Tham gia vào các nhóm, tổ chức nhóm - Thu thập thông tin, tái hiện tri thức chuẩn bị làm việc trong nhóm
Bước 2	- Khích lệ HS làm việc, khuyến khích sự tham gia của mỗi cá nhân HS vào các hoạt động học tập chung của nhóm. - Đưa ra những câu hỏi gợi ý  khi thảo luận bế tắc hoặc đi chệch hướng.	- Tự đặt mình vào các tình huống, tự sắm vai đưa ra cách xử lý tình huống, trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm, xử lý thông tin. - Tự ghi lại ý kiến theo chủ kiến của mình, khai thác những gì đã hợp tác với bạn hoặc tham khảo thêm ý kiến của GV  để bổ sung sản phẩm ban đầu của mình
Bước 3	- Yêu cầu mỗi nhóm báo cáo kết quả. - Ghi lại những điểm nhất trí và chưa nhất trí, những khía cạnh mà các nhóm bỏ qua. - Tổ chức thảo luận toàn lớp	- Đại diện các nhóm trình bày, bảo vệ sản phẩm của mình trước lớp. - Tỏ thái độ trước những ý kiến của các nhóm khác - Khai thác  bổ sung ý kiến của các nhóm khác, điều chỉnh sản phẩm của nhóm mình.
Bước 4	- Tóm tắt từng vấn đề.     - Đưa ra những nhận xét đánh giá về kết quả của từng nhóm, từ đó đưa ra các kết luận khoa học - Giáo viên tổng kết, đặt vấn đề tiếp theo	- So sánh, đối chiếu kết luận của GV và của các bạn với sản phẩm ban đầu của mình. - Tự sửa sai, bổ sung, điều chỉnh những gì cần thiết.   - Tự rút kinh nghiệm về cách học, cách sử lý tình huống, cách giải quyết vấn đề của mình.

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài:
Sau một thời gian áp dụng cách thức tổ chức hoạt động nhóm nêu trên, kết quả tôi đạt được rất khả quan, giờ học sôi nổi, học sinh thích thú, say mê môn tiếng Anh hơn. Qua hình thức cho học sinh học tập trên tôi nhận thấy nó đã đem đến cho lớp học của tôi kết quả như  sau:
- Góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn tiếng Anh  theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh.
- Hình thành thói quen sử dụng Giáo trình ở học sinh.
- Dần cá biệt hoá đối tượng.
- Lớp học thoải mái, tiết học nhẹ nhàng, tự nhiên, sinh động hơn, học sinh có cảm giác như được vui chơi giữa giờ học ngay trên lớp; Học sinh tự giác, linh động, sáng tạo, phát triển khả năng diễn đạt, khả năng giao tiếp, mạnh dạn tự tin hơn. Các em tập trung, thi đua, vui vẻ, tích cực, thân thiện, cởi mở, hứng thú trong giờ học môn tiếng Anh.
- Các nhóm hợp tác thích nghi, giúp  đỡ trách nhiệm, giao tiếp học hỏi lẫn nhau, tự tìm  tòi, tự phát hiện, tự chiếm lĩnh kiến thức.
- Giáo viên được đánh giá giờ dạy giỏi trong các đợt thao giảng của trường, được công nhận giáo viên dạy giỏi cấp trường.
- Giáo viên có nhiều cơ hội lắng nghe ý kiến học sinh, học sinh  có nhiều cơ hội lắng nghe ý kiến của nhau.
  *Những giải pháp chính giúp giáo viên áp dụng đề tài hiệu quả:
- Tuân thủ 4 bước khi tiến hành hoạt động nhóm.
- Giáo viên phải  hướng dẫn kĩ  cách làm việc theo nhóm ngay từ lần đầu tiên và cho học sinh nhận biết vai trò và trách nhiệm của bản thân trong nhóm.
- Theo dõi và phân nhóm phù hợp đối tượng học sinh với và phù hợp với nội dung bài học.
- Giao việc phải phù hợp với trình độ của học sinh, việc không quá dễ cũng không quá khó với khả năng học sinh.
- Lắng nghe ý kiến của các nhóm, luôn có biện pháp động viên, khen thưởng và ngược lại  kịp lúc.
- Tùy theo khả năng và sức học của từng lớp học mà giao việc hợp lí.
3.2. Kiến nghị, đề xuất
GV và cán bộ quản lí trường THPT cần nắm được những yêu cầu và quy trình đổi mới các phương pháp dạy và học, đặc biệt cán bộ quản lí chịu trách nhiệm trực tiếp việc này cần quan tâm và đặc vấn đề đổi mới phương pháp dạy học ở đúng tầm của nó trong sự phối hợp các hoạt động của nhà trường. Ban giám hiệu cần trân trọng ủng hộ, khuyến khích mỗi sáng kiến, cải tiến dù nhỏ của giáo viên và cũng cần thiết hướng dẫn, giúp đỡ giáo viên vận dụng các phương pháp dạy học thích hợp, với môn học, đặc điểm học sinh, điều kiện dạy và học ở địa phương, làm cho hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ngày càng được mở rộng và có hiệu quả hơn. Tuy nhiên, đổi mới phương pháp dạy và học không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống mà phải vận dụng một cách có hiệu quả các phương pháp dạy học hiện có theo quan điểm dạy học tích cực kết hợp với các phương pháp hiện đại.
Trên đây là những kinh nghiệm  chủ quan mà bản thân tôi đã thực hiện trong quá trình giảng dạy với kết quả khách quan, tôi hi vọng nó cũng giúp cho đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy.