Tổng quan hệ thống pháp luật nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước cộng hòa dân chủ nhân dân lào

I. TỔNG QUAN HỆ THỐNG PHÁP LUẬT NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
1. Hệ thống cấu trúc của hệ thống pháp luật
Hệ thống pháp luật gồm hai mặt trong chỉnh thể thống nhất gồm hệ thống cấu trúc của pháp luật và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật.
 Hệ thống cấu trúc có ba thành tố cơ bản ở ba cấp độ khác nhau: quy phạm pháp luật, chế định pháp luật và ngành luật.
- Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung nó được đặt ra để điều chỉnh một quan hệ xã hội cụ thể.
- Chế định pháp luật: là một nhóm pháp luật điều chỉnh một nhóm quan hệ xã hội có tính chất chung, rất gần nhau hoặc có liên quan mật thiết với nhau
- Ngành luật: là tổng thể quy phạm pháp luật điều chỉnh một loại quan hệ xã hội tương ứng với một lĩnh vực nhất định của đời sống xã hội.[1]
Dưới góc độ lý luận, hệ thống pháp luật Việt Nam theo hệ thống cấu trúc gồm có 12 ngành luật: Luật Hiến pháp, Luật Hành chính, Luật Dân sự, Luật Hình sự, Luật tố Tụng hình sự, Luật Tài chính, Luật Ngân hàng, Luật Đất đai, Luật Lao động, Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Tố tụng dân sự và Luật kinh tế.
2.  Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
* Các loại văn bản quy phạm pháp luật:
Theo quy định tại Điều 4 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015 hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam bao gồm các loại sau đây:

 
* Nội dung các văn bản:[2]
 

3. Nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật
- Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực.
- Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi xảy ra tại thời điểm mà văn bản đó đang có hiệu lực. Trong trường hợp quy định của văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trở về trước thì áp dụng theo quy định đó.
- Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
- Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau.
- Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật mới không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với hành vi xảy ra, trước ngày văn bản có hiệu lực thì áp dụng văn bản mới.
- Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.[3]
II. TỔNG QUAN HỆ THỐNG PHÁP LUẬT NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
1. Lĩnh vực pháp luật
Dưới góc độ lý luận hệ thống pháp luật nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào được chia thành 4 lĩnh vực pháp luật cơ bản như sau:
- Quản lý hành chính và tư pháp
- Lao động và tài nguyên thiên nhiên
- Kinh tế và tài chính
- Văn hóa xã hội.
2. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
Theo quy định tại Điều 3 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nước Cộng Hòa dân chủ nhân dân Lào hệ thống văn bản được chia thành hai kiểu văn bản như sau:
- Văn bản quy phạm pháp luật chung;
- Văn bản quy phạm pháp luật cá biệt.
a) Các loại văn bản quy phạm pháp luật chung
*  Theo quy định tại Điều 4 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào thì hệ thống văn bản quy phạm pháp luật bao gồm:

 
*  Nội dung các loại văn bản:

 
b) Văn bản quy phạm pháp luật cá biệt
- Lệnh ban hành Luật;
-  Pháp lệnh, Nghị định, Quyết định về việc khen thưởng hoặc bổ nhiệm cá nhân được đảm nhiệm một cương vị nào đó hoặc về một công việc cụ thể nào đó;
- Thông báo.
3. Hiệu lực thi hành của văn bản quy phạm pháp luật[14]
-  Hiến pháp, Luật và Pháp lệnh đã được ban hành có hiệu lực thi hành sau 15 trở đi ngày kể từ ngày được đăng Công báo.
- Các văn bản quy phạm pháp luật  khác có hiệu lực thi hành sau 15 ngày trở đi ngày kể từ ngày được đăng Công báo ngoại trừ văn bản quy phạm pháp luật  cấp huyện và cấp Bản có thể đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng của địa phương hoặc niêm yết bằng hình thức mà nhân dân có thể tiếp cận một cách dễ dàng.
- Văn bản quy phạm pháp luật  gốc đã được niêm yết rồi phải gửi cho các cơ quan có liên quan của Nhà nước trong thời hạn 5 ngày trở đi kể từ ngày được niêm yết. Cơ quan nói trên phải đưa văn bản quy phạm pháp luật  đăng Công báo trong thời hạn 10 ngày trở đi kể  từ ngày nhận được văn bản quy phạm pháp luật  đó ngoại trừ ban hành văn bản quy phạm pháp luật  trong trường hợp cần thiết và khẩn cấp cho có hiệu lực thi hành tức thì kể từ ngày niêm yết trở đi nhưng sau đó phải đưa văn bản quy phạm pháp luật  đăng Công báo.
- Đối với văn bản quy phạm pháp luật  có hiệu lực thi hành trước Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng văn bản quy phạm pháp luật  phải gửi văn bản quy phạm pháp luật  trong phạm vi chịu trách nhiệm của mình cho cơ quan Nhà nước có liên quan để đăng Công báo trong thời gian 02 năm trở đi kể từ ngày 01/01/2013. văn bản quy phạm pháp luật nào không được đăng Công báo trong thời gian nói trên xem như là không có hiệu lực thi hành nữa.
4. Hiệu lực hồi tố của văn bản quy phạm pháp luật[15]
- Văn bản pháp luật có thể có hoặc không có hiệu lực hồi tố.
- Văn bản pháp luật chỉ có hiệu lực hồi tố khi nó được định nghĩa trong các văn bản có liên quan.
- Văn bản pháp luật sẽ không có hiệu lực hồi tố trong các trường hợp sau:
+  Nghĩa vụ pháp lý được xác định trong một luật mới chưa được quy định tại các luật khác;
+ Trách nhiệm pháp lý có mức độ trách nhiệm cao hơn mức quy định trong ban hành pháp luật.
- Pháp luật hình sự không có hiệu lực hồi tố; nói cách khác hiệu lực hồi tố của luật hình sự chỉ có thể thực hiện được khi dựa trên một quyết định và mục đích hợp lý, và phải tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của những người có liên quan.
Khi pháp luật hồi tố đòi hỏi Nhà nước quốc hữu hóa tài sản của người khác thì Nhà nước bồi thường cho người đó theo quy định.
Có thể nhận định rằng hệ thống pháp luật của hai nước có những nét tương đồng với nhau cả về tư duy lập pháp và kỹ thuật lập pháp. Những cải cách pháp luật của Lào trong giai đoạn vừa qua cũng được thực hiện trên cơ sở kinh nghiệm cải cách pháp luật của Việt Nam. Mặc dù vậy, giữa pháp luật Lào và Việt Nam cũng có những điểm khác nhau xuất phát từ sự khác nhau của hệ thống chính trị. Trải qua 56 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, giữa hai nước thường xuyên có các chương trình hợp tác đặc biệt trong lĩnh vực pháp luật, từ đó thúc đẩy sự phát triển và hoàn thiện của hệ thống pháp luật của hai nước.
 
 
 

---